Nguyên nhân của tình trạng mất cơ do lão hóa vẫn chưa rõ ràng, nhưng một số cơ chế đã được đưa ra bao gồm:
Các chuyên gia cho biết, mất cơ do lão hóa là 1 vấn đề đa yếu tố. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng bất kỳ yếu tố căn nguyên nào đều sẽ đưa đến tình trạng mất cân bằng giữa quá trình tổng hợp và phân hủy tế bào cơ, dẫn đến giảm khối lượng cơ tổng thể.
Thời gian gần đây, các nhà khoa học đã báo cáo trong nhóm đối tượng nghiên cứu là nam giới khỏe mạnh cho thấy mặc dù khối lượng cơ giảm nhưng quá trình tổng hợp và phân hủy sợi cơ vẫn không thay đổi theo tuổi. Tuy nhiên, những dữ liệu này thu thập đối tượng khỏe mạnh nên chưa thể loại trừ các bệnh lý phổ biến ở người già có thể ảnh hưởng đến khối lượng và sức mạnh cơ bắp, qua đó góp phần gây ra tình trạng mất cơ do lão hóa. Tuy nhiên, nghiên cứu này cho thấy tình trạng giảm tổng hợp sợi cơ liên quan đến tuổi tác không thể giải thích được tình trạng mất cơ do lão hóa, do đó rất khó đưa ra can thiệp điều trị phù hợp.
Ở người trưởng thành khỏe mạnh, khối lượng cơ bắp được duy trì không đổi nhờ sự cân bằng giữa giai đoạn dị hóa (như nhịn ăn hay tâm lý căng thẳng) và các kích thích đồng hóa (như ăn uống hay tập luyện cơ). Do đó, các nhà khoa học suy đoán nếu loại trừ được các bất thường trong quá trình chuyển hóa protein của sợi cơ (liên quan phần lớn đến quá trình dị hóa) thì tình trạng mất cơ do lão hóa ở người khỏe mạnh có thể là do giảm tiếp xúc với các kích thích đồng hóa và/ hoặc thay đổi trong phản ứng liên quan đến một hoặc nhiều yếu tố đồng hóa, chẳng hạn như dinh dưỡng hoặc tập luyện.
Các nghiên cứu đã chứng minh, quá trình lão hóa có liên quan đến việc giảm dần lượng thức ăn nạp vào cơ thể, qua đó dẫn đến suy dinh dưỡng. Một số nguyên nhân có thể kể đến như sinh lý thần kinh (chán ăn), thay đổi tâm lý (trầm cảm), rối loạn mối quan hệ xã hội (sự cô đơn) và những thay đổi về thể chất (răng kém) có thể làm giảm số lượng và thay đổi cả loại thức ăn, trong đó người già có xu hướng ưa thích các loại thực phẩm ngọt nhưng nghèo protein.
Do đó, các biện pháp can thiệp dinh dưỡng tăng cơ nhằm phòng ngừa và điều trị chứng mất cơ do lão hóa đang dần được quan tâm với tiêu chí dễ dàng thực hiện và đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, nỗ lực cải thiện khối lượng cơ bắp ở người cao tuổi bằng cách bổ sung protein phần lớn là không thành công. Có một số cách giải thích cho những kết quả tiêu cực này. Đầu tiên, người già rất khó để đạt được sự bổ sung dinh dưỡng thực sự thông qua gia tăng lượng calo và/ hoặc lượng protein nạp vào. Theo đó, nhóm đối tượng đạt được hiệu quả khi bổ sung dinh dưỡng tăng cơ là nhóm có luyện tập thể dục, trong khi nhóm đối tượng chỉ tăng dinh dưỡng ghi nhận không có sự thay đổi vì chất bổ sung trên thực tế là một chất thay thế thực phẩm nên không khác biệt so với thành phần của chế độ ăn uống thông thường. Một khả năng khác là ở những người lớn tuổi, khả năng sử dụng các acid amin trong chế độ ăn uống (để bù đắp cho mô cơ bị mất đi) suy giảm, do đó cần một lượng acid amin lớn hơn nhiều để tăng quá trình đồng hóa.
Nói chung, sự suy giảm khả năng sử dụng acid amin ngoại sinh liên quan đến tuổi tác có thể là do các vấn đề của các sợi cơ, chẳng hạn như giảm vận chuyển và/ hoặc sử dụng acid amin xuyên màng để tổng hợp protein. Sự suy giảm có thể là do sự thay đổi trong quá trình luân chuyển acid amin của toàn cơ thể, đưa đến giảm khả năng cung cấp acid amin ngoại sinh cho mô cơ. Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh rằng sự sẵn có của các acid amin là rất quan trọng trong việc điều chỉnh chuyển hóa của mô cơ. Cụ thể, sự gia tăng acid amin trong máu sẽ kích thích mạnh mẽ quá trình tổng hợp sợi cơ bằng cách tăng vận chuyển axit amin vào tế bào cơ.
Các nhà khoa học nhận thấy rằng, ở những đối tượng lớn tuổi, việc bổ sung acid amin ngoài đường tiêu hóa làm tăng đáng kể khả năng vận chuyển acid amin và tổng hợp sợi cơ. Tác dụng của biện pháp bổ sung acid amin được quan sát thấy ở những người lớn tuổi không khác với những người trẻ tuổi hơn, qua đó đưa đến kết luận mặc dù khối lượng cơ giảm ở người cao tuổi nhưng quá trình đồng hóa sợi cơ có thể được kích thích trực tiếp bằng cách tăng lượng acid amin sẵn có.
Vấn đề cần xem xét tiếp theo là khả năng chuyển hóa acid amin được nạp vào cơ thể một cách sinh lý thông qua đường ruột. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng loại protein ăn vào có thể ảnh hưởng đến phản ứng đồng hóa protein trên toàn cơ thể. Theo đó, tốc độ tiêu hóa protein và hấp thu acid amin từ đường ruột ảnh hưởng lớn đến quá trình đồng hóa protein toàn cơ thể. Ở những đối tượng trẻ tuổi, protein tiêu hóa chậm (ví dụ, casein) dường như tạo ra phản ứng đồng hóa tổng thể tốt hơn so với các protein tiêu hóa nhanh hơn (ví dụ whey protein). Tuy nhiên ở những người lớn tuổi có vẻ như các protein tiêu hóa và hấp thụ nhanh lại tạo ra phản ứng đồng hóa tốt hơn so với các protein tiêu hóa chậm hơn. Kèm theo đó, cách bổ sung protein đóng vai quan trọng để duy trì khối cơ tối ưu.
Cụ thể, các nhà khoa học phát hiện ra rằng ở phụ nữ lớn tuổi, việc bổ sung protein ngắt quản giúp duy trì cơ bắp tốt hơn so với bổ sung liên tục, trong khi điều này không xảy ra ở người trẻ tuổi. Nhìn chung, từ những dữ liệu này, có vẻ như để các acid amin kích thích tối đa quá trình đồng hóa protein ở người lớn tuổi thì chúng cần được hấp thu nhanh chóng. Do đó, những dữ liệu trên cho thấy tuổi tác phần nào ảnh hưởng đến cách thức mà các acid amin được xử lý để tổng hợp protein.
Một rào cản quan trọng khác mà các acid amin trong chế độ ăn uống cần phải vượt qua để đi vào hệ tuần hoàn và cuối cùng đưa đến các mô cơ là các mô nội tạng. Các acid amin trong chế độ ăn uống nhất thiết phải đi qua các mô nội tạng (ví dụ: ruột, gan…) trước khi được giải phóng vào hệ tuần hoàn nhằm cung cấp cho các mô ngoại vi.
Như chúng ta đã biết, mô nội tạng ở người trẻ sử dụng một tỷ lệ đáng kể các acid amin trong khẩu phần ăn cho quá trình trao đổi chất nên chỉ có một phần acid amin đưa vào cơ thể đến được các mô ngoại vi, đặc biệt là mô cơ. Do đó, nếu các mô nội tạng sử dụng nhiều acid amin hơn thì dòng chảy các acid amin đến các mô ngoại vi, bao gồm cả cơ, sẽ bị suy giảm.
Một nghiên cứu so sánh kết quả thu được ở những đối tượng lớn tuổi sử dụng acid amin đường uống với các trường hợp sử dụng acid amin liều tương tự dạng truyền tĩnh mạch đã chứng minh rằng phản ứng của quá trình đồng hóa sợi cơ đối với acid amin dạng tiêm và uống là tương tự nhau.
Dữ liệu của các nghiên cứu hiện tại ủng hộ quan điểm các acid amin kích thích mạnh mẽ quá trình đồng hóa sợi cơ ở người lớn tuổi và người trẻ là như nhau, tuy nhiên điều này lại mâu thuẫn với các nghiên cứu trước đó. Khi các acid amin được cung cấp đơn thuần mà không kèm theo các chất dinh dưỡng khác, phản ứng nội tiết tố nội sinh giảm sút đáng kể.
Mất cơ do lão hóa ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của toàn cơ thể và trực tiếp dẫn đến suy nhược và thiểu cơ, từ đó dễ gây biến chứng nguy hiểm như gãy xương và tử vong. Vậy người cao tuổi cần ăn gì để tăng cơ?
Mặc dù các chất dinh dưỡng là không thể thiếu đối với quá trình chuyển hóa sợi cơ nhưng mối quan hệ giữa dinh dưỡng và mất cơ chỉ được nghiên cứu rộng rãi đối với protein và acid amin.
Như đã đề cập, cơ chế mất cơ do lão hóa liên quan đến sự mất cân bằng trong quá trình luân chuyển protein với một số con đường đồng hóa. Về mặt dị hóa, hệ thống proteasome ubiquitin, quá trình chết theo chương trình, quá trình tự thực, phản ứng viêm, oxy hóa và kháng insulin là một trong những cơ chế chính được các chuyên gia đề xuất.
Nghiên cứu hạn chế liên quan đến vitamin D, rượu, hàm lượng axit-bazơ và chất béo trong chế độ ăn uống và các chất dinh dưỡng chống oxy hóa với tình trạng mất cơ do lão hóa đã được mô tả. Vitamin D có thể bảo vệ khỏi tình trạng mất cơ, trong khi chế độ ăn nhiều chất kiềm và các chất dinh dưỡng chống oxy hóa (như vitamin C và vitamin E) cũng có thể ngăn ngừa mất cơ do lão hóa. Mặc dù các khuyến nghị hiện tại để ngăn ngừa thiểu cơ tập trung vào protein và ở một mức độ nào đó là vitamin D, các khía cạnh khác của chế độ dinh dưỡng tăng cơ bao gồm trái cây và rau quả nên được xem xét. Rõ ràng, cần phải nghiên cứu thêm về các khía cạnh khác của dinh dưỡng và vai trò của chúng trong việc ngăn ngừa mất cơ do lão hóa.
Protein/axit amin thiết yếu trong chế độ ăn uống (EAA) là các chất dinh dưỡng có đặc tính đồng hóa có thể làm tăng khối lượng cơ hoặc làm giảm sự mất cơ trong quá trình bất động và lão hóa thông qua việc kích thích tổng hợp sợi cơ (MPS). Ngưỡng đồng hóa của EAA có khả năng tối đa hóa sự kích thích MPS đã được đưa ra giả thuyết, nhưng trong một số điều kiện nhất định liên quan đến mất cơ, ngưỡng đồng hóa này dường như tăng lên làm giảm hiệu quả của EAA trong chế độ ăn uống.
Các nghiên cứu sơ bộ đã chứng minh rằng việc hấp thụ cấp tính protein/EAA trong chế độ ăn uống (với một lượng leucine vừa đủ) có khả năng phục hồi MPS sau bữa ăn trong thời gian nghỉ ngơi trên giường, bất động hoặc lão hóa. Ví dụ, mặc dù việc bổ sung leucine miễn phí làm tăng nhanh MPS và khối lượng cơ trong một số nghiên cứu mãn tính, nhưng các nghiên cứu khác đã báo cáo không có sự gia tăng nào về khối lượng cơ sau khi bổ sung leucine kéo đai.
Ngược lại, việc tăng lượng leucine thường xuyên thông qua việc tiêu thụ một lượng protein nhất định trong chế độ ăn uống dường như là biện pháp can thiệp hiệu quả nhất đối với việc tăng hoặc giảm khối lượng cơ trong quá trình lão hóa. Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng, việc giảm MPS sau ăn do tăng quá trình oxy hóa và viêm tuần hoàn chịu trách nhiệm nhiều hơn so với sự phân hủy sợi cơ. Vì thế, các biện pháp can thiệp dinh dưỡng làm giảm quá trình oxy hóa hoặc kháng viêm kết hợp với tăng bổ sung protein giúp khắc phục tình trạng kháng đồng hóa, qua đó tăng cường phản ứng MPS đối với việc cho ăn và tăng khối lượng cơ hoặc giảm bớt sự mất mát.
Trong các nghiên cứu sơ bộ, các vitamin chống oxy hóa và axit amin có đặc tính chống oxy hóa hoặc kháng viêm cho thấy khả năng khôi phục phản ứng đồng hóa liên quan đến việc bổ sung đạm.
Có thể thấy rằng, dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình hình thành cơ bắp. Để ngăn ngừa mất cơ do lão hóa, mỗi người cần xây dựng cho mình chế độ sinh hoạt khoa và học ăn uống lành mạnh.
.jpeg)
