Vitamin B3 niacin là vitamin nhóm B tan trong nước, B3 được tìm thấy tự nhiên trong một số loại thực phẩm, hoặc thực phẩm bổ sung. Trên thực tế có 2 dạng vitamin B3 phổ biến nhất trong thực phẩm và chất bổ sung là axit nicotinic và nicotinamide. Cơ thể cũng có thể chuyển đổi tryptophan một loại axit amin thành nicotinamide. Niacin hòa tan trong nước nên lượng thuốc dư thừa mà cơ thể không cần sử dụng sẽ được bài tiết qua nước tiểu.
Vitamin B3 hoạt động trong cơ thể như một coenzyme, với hơn 400 enzyme khác phụ thuộc vào vitamin B3 để thực hiện các phản ứng khác nhau. Vitamin B3 giúp chuyển hóa các chất dinh dưỡng trong cơ thể thành năng lượng. Thêm vào đó, Vitamin B3 còn tạo ra cholesterol, hình thành và sửa chữa DNA, đồng thời phát huy tác dụng phòng chống oxy hóa khác.
Trong hơn 40 năm, niacin ở dạng axit nicotinic đã được sử dụng cho bệnh nhân để điều trị chứng rối loạn lipid máu, một yếu tố nguy cơ chính gây ra các bệnh tim mạch như bệnh động mạch vành, đau tim và đột quỵ. Xét nghiệm máu ở người bị rối loạn lipid máu có thể cho thấy mức cholesterol “xấu” và toàn phần cao, cholesterol “tốt” HDL thấp và chất béo trung tính tăng cao.
Các chất bổ sung axit nicotinic chứa một lượng lớn lên tới 1.000-2.000 mg vitamin B3 dùng hàng ngày. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng với liều bổ sung này có thể làm tăng cholesterol HDL, giảm cholesterol LDL và chất béo trung tính. Tuy nhiên, các tác dụng phụ tiêu cực (đỏ bừng da, đau dạ dày, tiêu chảy) thường đi kèm với các chế phẩm bổ sung vitamin B3, dẫn đến việc bệnh nhân tuân thủ kém.
Sự thiếu hụt niacin nghiêm trọng có liên quan đến sự suy giảm nhận thức như mất trí nhớ và sa sút trí tuệ. Niacin được cho là có tác dụng bảo vệ các tế bào não khỏi căng thẳng và tổn thương. Mặc dù vẫn chưa rõ liệu những thay đổi nhỏ hơn trong lượng niacin của chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng não hay không.
Vitamin B3 niacinamide được chỉ định để điều trị và ngăn ngừa tình trạng thiếu niacin. Thiếu Niacin có liên quan đến dị tật bẩm sinh. Một nghiên cứu trên chuột cho thấy bổ sung niacin trong thời kỳ mang thai giúp ngăn ngừa dị tật bẩm sinh.
Vitamin B3 có thể được dùng theo nhiều cách khác nhau, từ thực phẩm hoặc chất bổ sung hàng ngày. Lượng Vitamin B3 mà cơ thể cần được gọi là lượng tiêu thụ tham khảo trong chế độ ăn uống (DRI), một thuật ngữ thay thế RDA (mức trợ cấp hàng ngày được đề xuất). Đối với vitamin B3, chỉ số DRI sẽ thay đổi tùy theo độ tuổi và nhiều các yếu tố khác, chỉ số này được tính bằng miligam tương đương:
Sự thiếu hụt vitamin B3 rất hiếm, vì nó được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, cả từ động vật và thực vật. Hầu hết mọi người có thể nhận được lượng vitamin B3 cần thiết thông qua cách ăn uống lành mạnh.
Vitamin B3 có sẵn dưới dạng chất bổ sung dưới dạng axit nicotinic hoặc nicotinamide. Vitamin B3 được xem như một loại thuốc theo toa được sử dụng để điều trị cholesterol cao. Vitamin B3 thường dùng nhất ở dạng axit nicotinic giải phóng kéo dài cho phép hấp thụ chậm hơn, từ từ hơn, không gây đỏ bừng mặt. Do liều lượng rất cao của axit nicotinic cần thiết, lên đến 2.000 mg mỗi ngày, phần bổ sung vitamin B3 này chỉ nên được sử dụng khi có sự theo dõi của bác sĩ.
Nếu bác sĩ kê toa vitamin B3, bạn nên dùng thuốc cùng với thức ăn, cách này có thể ngăn ngừa thuốc gây đau dạ dày. Để giảm đỏ bừng (đỏ và nóng ở mặt và cổ), bác sĩ có thể khuyên dùng vitamin B3 cùng với Aspirin, tránh uống rượu và thức ăn cay.
Sự thiếu hụt vitamin B3 hiếm gặp ở Hoa Kỳ và các nước công nghiệp hóa khác vì nó được hấp thụ tốt từ hầu hết các loại thực phẩm hoặc được thêm vào các loại vitamin tổng hợp. Sự thiếu hụt vitamin B3 nghiêm trọng dẫn đến bệnh Pellagra, một tình trạng gây phát ban sẫm màu, đôi khi có vảy phát triển trên những vùng da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, lưỡi đỏ tươi, táo bón/ tiêu chảy.
Các dấu hiệu khác của sự thiếu hụt vitamin B3 nghiêm trọng bao gồm:
Các nhóm đối tượng có nguy cơ thiếu hụt:
Độc tính của vitamin B3:
Có thể thấy nhiều loại vitamin B giúp tăng cường năng lượng, bao gồm cả vitamin B3. Do vitamin B3 hòa tan trong nước (ít nguy cơ tích tụ trong cơ thể đến mức độc hại), nhiều người đã không đắn đo về việc bổ sung vitamin lên đến liều gấp 100 lần RDA. Mặc dù vitamin B3 hỗ trợ một số enzym trong việc chuyển đổi thức ăn thành ATP (một dạng năng lượng), nhưng dùng vitamin B3 liều lượng vượt quá RDA sẽ không mang lại sự gia tăng đặc biệt về mức năng lượng. Ăn một chế độ ăn uống cân bằng với nhiều loại thực phẩm là tất cả những gì cần thiết để đạt được lợi ích tăng cường năng lượng của vitamin B3.
Nguồn tham khảo: hsph.harvard.edu, webmd.com, mayoclinic.org
