Trầm cảm, mất trí nhớ và lão hoá não

Tình trạng trầm cảm trong xã hội hiện nay

Thực trạng đáng báo động về việc trầm cảm đang trở nên phổ biến không chỉ trong độ tuổi trung niên mà là cả những người trẻ phải đối mặt với áp lực trong xã hội. Điều này đã tác động mạnh mẽ lên mối liên hệ giữa trầm cảm và chứng sa sút trí tuệ khi mọi người đều có thể là nạn nhân của căn bệnh trầm cảm do các nguyên nhân như:

• Có người thân, vợ/ chồng, bạn bè mất đi
• Không có nhà ở hoặc phải tham gia vào các cơ sở chăm sóc sức khỏe cuối đời
• Tác dụng phụ do thuốc đang sử dụng gây ra
• Đối mặt với các yếu tố bệnh tật như đái tháo đường, bệnh tim và ung thư

Các quan sát trên nhiều đối tượng người cao tuổi còn cho thấy dấu hiệu trầm cảm ở họ có những đặc điểm khác biệt khi họ có khả năng bắt chước chứng mất trí nhớ và các loại bệnh tật. Các dấu hiệu trầm cảm thường gặp bao gồm:

• Cảm giác mệt mỏi, bất lực, thất vọng
• Cảm giác luôn thiếu năng lượng
• Hay cáu kỉnh, bi quan
• Mất hứng thú trong các hoạt động
• Khó tập trung hoặc ghi nhớ
• Lú lẫn
• Khó ngủ
• Chán ăn hoặc ăn quá nhiều
• Gặp phải các vấn đề đau nhức mãn tính

Trầm cảm, mất trí nhớ và lão hoá có liên quan như thế nào?

Trong các nghiên cứu giai đoạn trước đa phần các nhà khoa học đã đi đến kết luận những người bị trầm cảm hoặc mắc chứng lo âu có nguy cơ mất trí nhớ cao hơn đáng kể trong cuộc sống về sau. Tuy nhiên, trong những nghiên cứu gần đây còn cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa các biểu hiện trầm cảm trong quá khứ với khả năng suy giảm nhận thức ở tuổi trưởng thành hay vấn đề lão hoá sớm ở tuổi già. Các nghiên cứu này có tầm ảnh hưởng tương đối lớn khi dân số thế giới đang già đi nhanh chóng và số người phải sống với khả năng nhận thức giảm sút và chứng sa sút trí tuệ dự kiến sẽ tăng lên đáng kể trong 30 năm tới. Thông qua những phát hiện nói trên, các nhà khoa học tin rằng chính phủ các quốc gia nên xem xét vấn đề sức khỏe tâm thần một cách nghiêm túc và đảm bảo các nguồn cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe một cách hợp lý. Con người cần chú trọng bảo vệ sức khỏe tinh thần cho người lớn tuổi và hỗ trợ người bệnh trầm cảm không chỉ điều trị tình trạng bệnh hiện tại mà còn là theo dõi, hỗ trợ cho các chức năng não bộ về sau.

Trầm cảm có thể khiến não bạn già đi nhanh hơn như thế nào?

Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy một phần của não bộ con người sẽ bị co lại khi mắc chứng trầm cảm lâu dài, não bộ già đi nhanh chóng. Những khu vực này thường mất khối lượng chất xám chứa rất nhiều tế bào não, cụ thể như sau:

• Vùng dưới đồi: là phần não quan trọng đối với việc học và ghi nhớ, vùng dưới đồi còn kết nối với các phần khác của não, hỗ trợ kiểm soát cảm xúc và phản ứng với các hormone căng thẳng
• Vỏ não trước trán: Khu vực này tham gia vào quá trình suy nghĩ và lập kế hoạch của con người
• Các khu vực khác: các bằng chứng cũng cho thấy các phần khác của não như đồi thị, nhân đuôi, thuỳ đảo có thể bị giảm kích thước ở các đối tượng bệnh nhân trầm cảm.

Hậu quả của trầm cảm dẫn tới chức năng não bộ giảm sút có thể gây ra các vấn đề như:

• Gặp khó khăn trong việc ghi nhớ
• Khó suy nghĩ rõ ràng, logic
• Cảm thấy tuyệt vọng, tội lỗi không có nguyên nhân
• Không có động lực
• Gặp các vấn đề về giấc ngủ hoặc thèm ăn
• Cảm thấy lo lắng về mọi thứ
• Di chuyển hoặc nói chậm lại, phản ứng thái quá với các cảm xúc tiêu cực

Ngăn chặn lão hoá não do trầm cảm như thế nào?

Có nhiều phương pháp giúp duy trì hoặc cải thiện tâm trạng mà mọi người có thể thực hiện nhằm ngăn chặn sự suy giảm nhận thức như:

• Tập thể dục thường xuyên, di chuyển nhiều có thể kích hoạt endorphin giúp giảm bớt trầm cảm.
• Cắt giảm thực phẩm có đường và nhiều carbohydrate có thể làm trầm trọng thêm chứng trầm cảm.
• Thực hành thiền, chánh niệm
• Tham gia liệu pháp hành vi nhận thức
• Tránh các chất kích thích hoặc uống rượu quá mức khiến cho vấn đề sức khỏe tâm thần trở nên trầm trọng hơn. Ngoài ra lạm dụng là rượu cũng là nguyên nhân gây lão hoá sớm
• Ngủ đủ giấc vì thiếu ngủ ảnh hưởng rất nhiều tới tâm trạng
• Duy trì mối quan hệ với những người xung quanh có thể giúp ích đáng kể trong việc giải toả tâm trạng

Tóm lại, theo một số nghiên cứu tình trạng trầm cảm có thể dẫn tới mất trí nhớ và lão hoá não về sau. Để ngăn ngừa hậu quả lão hoá não bộ sau trầm cảm, người bệnh ngoài việc điều trị triệt để các vấn đề tâm lý còn cần duy trì một thói quen, lối sống lành mạnh và tăng cường vận động.