Lão hoá là gì và tuổi thọ là gì?
Trong khi tuổi thọ dùng để chỉ thời gian mà một người sống thì lão hoá lại chỉ sự suy giảm dần dần chức năng sinh hoá và sinh lý trong cơ thể người. Mặc dù không thể phủ nhận tốc độ lão hoá có thể ảnh hưởng tới tuổi thọ của một người nhưng không thể dùng chung hai khái niệm trên để chỉ về khả năng sống của một cá thể trong thời gian nhất định.
Một người hoàn toàn có thể có tuổi thọ cao nhưng chức năng sinh lý lão hoá ở mức độ vừa phải, ngang bằng hoặc thấp hơn tuổi thọ nhưng cũng có những người có tốc độ lão hoá cơ thể nhanh hơn so với tuổi và trông có vẻ già hơn.
Các nhà khoa học đã chứng minh rằng tuổi thọ được xác định từ các gen chọn lọc trong quá trình tiến hoá để có lợi thế sinh sản (sự sống sót của cá thể khỏe mạnh nhất). Vì vậy tuổi thọ của con người thực chất chỉ là yếu tố phụ trong quá trình di truyền nhằm tối ưu hoá sự sinh trưởng, phát triển, sinh sản và đảm bảo duy trì nòi giống qua các thế hệ.
Quá trình lão hoá được thúc đẩy bởi sự cân bằng các quá trình hư hỏng và sửa chữa tế bào, chịu ảnh hưởng của các phơi nhiễm môi trường và biến thể di truyền. Các tổn thương mà con người gặp phải trong quá trình lão hoá có thể là do nội tại đột biến tế bào hoặc ảnh hưởng bởi các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, béo phì. Tác động của tổn thương lên quá trình lão hoá còn phụ thuộc vào hoạt động của các cơ chế phản hồi và sửa chữa. Ở cấp độ tế bào các hoạt động sửa chữa hoàn toàn có thể tạo ra các tế bào không bị hư hại. Ngược lại, các tổn thương không được sửa chữa có thể dẫn tới quá trình chết tế bào, ngăn chặn nguy cơ ung thư nhưng đồng thời dẫn tới cạn kiệt tế bào gốc và mất khả năng tái tạo. Các tế bào có đột biến có thể tồn tại và tái tạo thì lại có nguy cơ phát triển thành khối u.
Sự gia tăng tuổi thọ của con người là thành tựu quan trọng bậc nhất trong quá trình phát triển của nhân loại. Các tiến bộ về khoa học kỹ thuật đã khởi đầu sự gia tăng tuổi thọ khi những thành tựu gần đây đã đạt được việc giảm tỷ lệ tử vong ở độ tuổi trung niên hoặc cao tuổi. Tuy nhiên có những ý kiến dựa trên cơ sở sinh học về việc thời gian sống của con người có giới hạn. Vì vậy việc tập trung vào kéo dài tuổi thọ nhưng không quan tâm đến ngăn ngừa lão hoá sinh học sẽ trở nên vô ích và không làm gia tăng chất lượng cuộc sống trong những năm cuối đời. Lúc này vấn đề về tiến bộ trong sinh học lão hoá đang được quan tâm nhiều hơn nhằm cho phép nhân loại vượt qua các rào cản sinh học để hướng tới trẻ hoá sinh học và kéo dài thời gian sống một cách khỏe mạnh thay vì chỉ tăng thêm một chút tuổi thọ nhưng không cải thiện được sức khoẻ.
Trong những năm tới chắc chắn sẽ có những nghiên cứu sâu hơn về sự lão hoá của con người thay vì chỉ chú trọng vào kéo dài tuổi thọ. Các nghiên cứu này sẽ khảo sát trình tự DNA và quy định gen nhằm nắm bắt nhiều hơn các biến thể di truyền giữa cá nhân và giúp xác định cơ chế tác động của các biến thể di truyền, bao gồm cả các con đường lão hoá mới. Vì vậy tuổi thọ không còn là thước đo duy nhất trong quá trình cải thiện sức khỏe nhân loại mà tập trung vào việc ngăn ngừa lão hoá sẽ là mục tiêu cho khoa học tương lai.
Hiện nay theo khuyến cáo được đưa ra thì để có thể làm chậm quá trình lão hóa, gia tăng tuổi thọ thì mỗi chúng ta nên chủ động duy trì những thói quen sống tích cực và duy trì lối sống lành mạnh.
