Nước tương lên men còn được gọi nước sốt xì dầu đậu tương - đây là một loại gia vị được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực trên toàn thế giới, đặc biệt là trong ẩm thực Nhật Bản. Gia vị nổi tiếng này được sản xuất bằng cách lên men hạt đậu nành. Quá trình lên men này giúp tạo ra một hỗn hợp các enzym và vi khuẩn có lợi, giúp tăng cường hương vị và giá trị dinh dưỡng của nước tương.
Loại nước sốt xì dầu đậu tương này thường có màu nâu đậm và có hương vị đặc trưng, thường được sử dụng trong các món ăn hàng ngày như: món sushi của Nhật Bản, món xào của Việt Nam, các món ăn Trung Quốc và Hàn Quốc. Đặc biệt nước tương lên men cũng có thể được sử dụng để làm gia vị cho các món ăn chay, vì nó không chứa bất kỳ thành phần động vật nào. Đây là một lựa chọn tốt cho những người ăn chay hoặc ăn thuần thực vật.
Nước tương lên men có nhiều loại, mỗi loại có hương vị, độ đậm đà, sắc, độ nhớt, độ ngọt và vị umami khác nhau tùy theo thực phẩm nguyên liệu và cách chế biến. Mỗi loại lại có thành phần và lợi ích khác nhau, được sử dụng để đa dạng cách chế biến.
Nước tương Nhật Bản được sản xuất bằng cách lên men đậu nành theo phương pháp truyền thống. Nước tương ủ hoặc lên men tự nhiên được sản xuất trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm, tùy thuộc vào loại của sản phẩm dự định cuối cùng.
Quá trình sản xuất nước tương lên men:
Theo Tạp chí Nghiên cứu Hóa học Nông nghiệp và Thực phẩm, các loại nước tương khác nhau là do thời gian lên men đậu tương, nhiệt độ ủ và tỷ lệ các thành phần đậu tương, lúa mì,... khác nhau. Vì vậy mỗi loại lại mang hương vị khác nhau, tùy theo phương pháp được chế biến.
Nước tương Nhật Bản lên men không chỉ là một loại gia vị đậm đà, thơm ngon, mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe và giá trị dinh dưỡng cao:
Nước tương lên men là một nguồn giàu protein, vitamin và khoáng chất, cung cấp đầy đủ các axit amin cần thiết cho cơ thể, trong đó có một số axit amin thiết yếu mà cơ thể không thể tự sản xuất được như lysine và tryptophan.
Nước tương lên men cũng là một nguồn tốt của các vitamin B, đặc biệt là vitamin B2, B3 (niacin) - giúp cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng và hỗ trợ các chức năng của tế bào thần kinh và tế bào máu.
Ngoài ra, nước tương lên men cũng cung cấp nhiều khoáng chất quan trọng như canxi, sắt, magie, mangan và kẽm. Những khoáng chất này đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm khả năng co bóp và giãn nở của cơ, truyền dẫn tín hiệu thần kinh và hỗ trợ hệ thống miễn dịch.
Nước tương Nhật Bản lên men chứa nhiều chất dinh dưỡng có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại bệnh tật. Gia vị này chứa các chất kháng viêm và chất chống oxy hóa cao như: isoflavonoid, saponin, polyphenol, flavonoid, vitamin E và vitamin. Các chất này có khả năng ngăn chặn sự phá huỷ của các tế bào do các gốc tự do gây ra, bảo vệ cơ thể khỏi sự oxy hóa và các bệnh lý liên quan đến oxy hóa, làm giảm tác dụng của chứng viêm.
Loại gia vị này chứa các chất dinh dưỡng có tác dụng giảm mức đường trong máu, giảm cholesterol và chống oxy hóa. Cụ thể, các isoflavonoid trong nước tương lên men có tác dụng giảm hấp thu cholesterol trong đường tiêu hóa, do đó giảm mức cholesterol trong máu. Theo đó, các chất chống oxy hóa có tác dụng bảo vệ tế bào và mạch máu trước sự tổn thương do các gốc tự do, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Nước tương Nhật Bản lên men có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường bởi chứa các chất dinh dưỡng có tác dụng giảm đường huyết và cải thiện chức năng của tuyến tụy. Cụ thể, các isoflavonoid trong nước tương lên men có tác dụng giảm đường huyết bằng cách tăng cường hoạt động của insulin và giảm kháng insulin. Ngoài ra, protein trong nước tương Nhật Bản cũng có tác dụng giảm đường huyết bằng cách giúp duy trì cảm giác no lâu hơn sau khi ăn.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng nước sốt xì dầu đậu tương thay thế cho các nguồn protein khác trong chế độ ăn uống có thể giúp giảm cân và hỗ trợ giảm mỡ bụng. Bên cạnh đó, nước đậu tương lên men cũng có thể giúp kiểm soát đường huyết và ngăn ngừa tình trạng ăn quá nhiều, giúp giảm cảm giác đói và giữ cảm giác no lâu hơn.
Nước sốt xì dầu đậu cũng có tác dụng cải thiện chức năng tiêu hóa. Theo một nghiên cứu, sử dụng nước tương Nhật Bản với hàm lượng phù hợp có thể giúp tăng tiết axit dịch vị, nhưng lại ức chế các biến đổi viêm nhiễm, do đó thúc đẩy quá trình tiêu hóa.
Nước tương lên men cũng có tác dụng bảo vệ sức khỏe xương do chứa nhiều khoáng chất như canxi, magie và kali. Canxi là thành phần chính của xương và răng, trong khi magie và kẽm cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và bảo vệ sức khỏe xương.
Bên cạnh đó, protein trong gia vị này cũng giúp tăng cường độ dẻo dai và độ bền của xương, isoflavonoid có tác dụng duy trì mật độ xương. Do đó, nước tương lên men có thể giúp giảm nguy cơ loãng xương và các bệnh liên quan đến xương như loét xương, viêm khớp, và đau xương khớp.
Nước sốt xì dầu đậu tương có chứa nicotianamine, một thành phần ức chế men chuyển angiotensinogen-I, chìa khóa để tăng trương lực mạch máu. Đây có thể là một lý do tại sao sử dụng nước tương không làm tăng huyết áp, mặc dù nó có vị mặn và nồng độ muối cao.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nước tương lên men có thể chứa một lượng natri cao, do đó, người có tiền sử bệnh tim mạch hoặc tăng huyết áp cần hạn chế lượng gia vị này. Hơn nữa, việc lựa chọn loại nước tương lên men không chứa chất bảo quản hoặc các thành phần tăng cường màu sắc cũng rất quan trọng để đảm bảo an toàn sức khỏe. Bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng trước khi áp dụng nước tương lên men vào chế độ ăn uống hàng ngày.