Những thay đổi nội tiết tố nào xảy ra trong thời kỳ mãn kinh?

1. Thay đổi nội tiết tố là gì?

Nội tiết tốt được ví như “sứ giả” trong cơ thể chúng ta, những sứ giả này kiểm soát hầu hết các chức năng chính trong cơ thể, từ các nhu cầu đơn giản, cơ bản (như đói, khát,..) đến các hệ thống phức tạp (như ham muốn tình  dục, sinh sản thậm chí là cảm xúc và tâm trạng).

Nội tiết tố chính ở cơ thể phụ nữ có nhiều loại khác nhau, có thể kể đến là: Estrogen, Progesterone, testosterone, LH, FSH, GnRH. Trong đó, bộ ba nội tiết quan trọng nhất là Estrogen, progesterone và testosterone. Đặc biệt nhất là estrogen - hormone được mệnh danh là thần sắc đẹp của phái nữ.

Mỗi loại hormone này có một chức năng khác nhau, tác động lẫn nhau với mỗi một nồng độ phù hợp tạo nên trạng thái cân bằng trong cơ thể. Ở trạng thái cân bằng, nội tiết tố giúp cơ thể phát triển khỏe mạnh, sinh lý bình  thường và tâm trạng ổn định.

Thay đổi nội tiết tố nữ là hiện tượng một hoặc nhiều nội tiết tốt có sự thay đổi về nồng độ (tăng lên hoặc giảm xuống) khiến các hormon thay đổi theo, dẫn tới phá vỡ trạng thái cân bằng hormone trong cơ thể. Sự thay đổi này diễn ra trong suốt cuộc đời người phụ nữ, từ lúc trẻ cho tới về già.  Nó có thể gây nên hàng loạt các thay đổi trong cơ thể, thậm chí có thể dẫn tới các bệnh lý nguy hiểm, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của phái đẹp. 

2. Thời kỳ mãn kinh là gì?

Thời kỳ mãn kinh là giai đoạn của cuộc đời sau khi kết thúc chu kỳ kinh nguyệt. Mỗi người có thể trải qua thời kỳ mãn kinh của mình không giống nhau. Khi đó hệ nội tiết tố sẽ có sự thay đổi estrogen và thay đổi progesterone thời kỳ mãn kinh.

Nó có thể kéo dài trong vài năm và có 3 giai đoạn:

• Tiền mãn kinh: Đây là thời gian chuyển tiếp bắt đầu trước thời kỳ mãn kinh và bao gồm 12 tháng sau kỳ kinh cuối cùng của một người.
• Thời kỳ mãn kinh: Bắt đầu sau 12 tháng kể từ kỳ kinh nguyệt cuối cùng hoặc khi kinh nguyệt đã ngừng vì lý do lâm sàng, chẳng hạn như cắt bỏ buồng trứng.
• Thời kỳ hậu mãn kinh: Thời kỳ tiền mãn kinh đề cập đến những năm sau khi mãn kinh, mặc dù có thể khó biết khi nào thời kỳ mãn kinh kết thúc và thời kỳ hậu mãn kinh bắt đầu.

Độ tuổi mãn kinh trung bình ở Hoa Kỳ là 52 tuổi và nó thường xảy ra ở độ tuổi từ 48 đến 58 tuổi. Thay đổi nội tiết khi mãn kinh có thể xảy ra sớm hơn nếu người đó chưa bao giờ có con hoặc nếu họ hút thuốc. Cha mẹ sinh con và con cái của họ được chỉ định là nữ khi sinh thường trải qua điều đó ở cùng độ tuổi.

Những thay đổi nội tiết khi mãn kinh thường bắt đầu vào cuối những năm 40 và các giai đoạn dừng lại trung bình khoảng 4 năm sau đó, nhưng quá trình chuyển đổi có thể kéo dài từ 2 đến 8 năm. Khi không có kinh nguyệt trong 12 tháng, thời kỳ mãn kinh xảy ra.

Đôi khi thời kỳ mãn kinh xảy ra sớm. Các bác sĩ gọi đó là “mãn kinh sớm” nếu nó phát triển trước 40 tuổi và “sớm” nếu nó bắt đầu ở độ tuổi từ 40 đến 45. Mãn kinh sớm xảy ra tự nhiên ở khoảng 5% phụ nữ.

Các triệu chứng như bốc hỏa có thể bắt đầu trước thời kỳ mãn kinh và có thể tiếp tục trong vài năm sau đó, nhưng mỗi người mỗi khác.

3. Những thay đổi nội tiết tố nào xảy ra trong thời kỳ mãn kinh?

Thời kỳ mãn kinh là giai đoạn mà bất cứ người phụ nữ nào cũng phải trải qua trong cuộc đời. Khi bước vào thời kỳ này, người phụ nữ sẽ có sự thay đổi rất lớn về cả tinh thần lẫn thể chất, mà nguyên nhân cốt lõi là do sự thay đổi nội tiết tố nữ bao gồm thay đổi hormone estrogen và thay đổi progesterone thời kỳ mãn kinh. Đó là lý do tại sao nhiều người phụ nữ gọi mãn kinh là “thời kỳ thay đổi của cuộc sống.”

Giai đoạn tiền mãn kinh:

Ở giai đoạn này, buồng trứng bắt đầu suy giảm đáp ứng với các nội tiết tố hướng sinh dục, điều này làm rối loạn sự trưởng thành của trứng, dẫn tới hiện tượng trứng không rụng hoặc rụng khó khăn.

Mức độ hormone của nữ ở giai đoạn này thay đổi như sau: 

• Đầu tiên, estrogen và progesterone suy giảm. Nhưng các hormon hướng sinh dục (gồm FSH - Follicle Stimulating Hormone và LH - Luteinizing Hormone) lại tăng tiết → Cơ chế phản hồi ngược âm → Làm estrogen được tăng cường sản xuất.
• Cơ chế này được lặp đi lặp lại nhiều lần đến mức khiến mức độ hormone trong giai đoạn này rất khó lường. Chính vì vậy, việc đo lường nồng độ nội tiết trong thời kỳ tiền mãn kinh không có nhiều ý nghĩa.

Giai đoạn mãn kinh:

• Khi bước vào giai đoạn mãn kinh thực sự, buồng trứng đáp ứng rất kém với các kích thích phát ra, dẫn tới nồng độ estrogen và các nội tiết tố nữ khác sụt giảm nghiêm trọng. Đây là sự suy giảm hoàn toàn bình thường khi chúng ta già đi, cơ thể càng lão hóa dần.

Giai đoạn hậu mãn kinh:

• Vào thời kỳ hậu mãn kinh, buồng trứng đã hoàn toàn ngừng hoạt động, nội tiết tố không còn tiết ra nữa. Cơ thể người phụ nữ không còn bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi progesterone thời kỳ mãn kinh nữa. Chính vì vậy, những lợi ích bảo vệ sức khỏe do estrogen đem lại ở giai đoạn trước đó người phụ nữ không còn được hướng nữa.

4. Những thay đổi nội tiết tố nào xảy ra trong thời kỳ mãn kinh có nguy hiểm không?

Xung quanh thời kỳ mãn kinh, nhiều thay đổi về thể chất và tinh thần có thể xảy ra, gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống về cả ngoại hình lẫn tâm lý của phái nữ. Một số trong số này bắt đầu trước thời kỳ mãn kinh, và một số tiếp tục sau đó.

Vậy những thay đổi nội tiết khi mãn kinh và tiền mãn kinh có nguy hiểm không? 

Dưới đây là một số ảnh hưởng do thay đổi nội tiết tố: 

Thay đổi nhan sắc:

• Da khô, mất đàn hồi, bắt đầu da xuất hiện nám, sạm, tàn nhang, các vết chân chim quanh mắt,..
• Tóc bạc màu do mất sắc tố.
• Vòng một kém săn chắc hơn trước.
• Tăng mỡ ở nhiều bộ phận, đặc biệt vùng mông, đùi, vòng 2

Khô âm đạo, viêm teo âm đạo:

• Việc thay đổi estrogen thời kỳ mãn kinh có thể làm âm đạo khô, ngứa và khó chịu. Nó có thể bắt đầu trong thời kỳ tiền mãn kinh và tiếp tục đến thời kỳ mãn kinh. Một người có bất kỳ triệu chứng nào trong số này có thể bị trầy xước và khó chịu khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo. Ngoài ra, nếu da bị vỡ, điều này có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Viêm teo âm đạo, bao gồm làm mỏng, khô và viêm thành âm đạo, đôi khi có thể xảy ra trong thời kỳ mãn kinh. Điều này có thể dẫn đến đau khi quan hệ tình dục, cũng như viêm âm đạo, viêm bàng quang và nhiễm trùng đường tiết niệu.

Sự giãn các cơ vùng chậu:

• Sự giãn cơ vùng chậu có thể dẫn đến tiểu không tự chủ và cũng làm tăng nguy cơ tử cung, bàng quang, niệu đạo hoặc trực tràng nhô vào âm đạo.

Ảnh hưởng đến tim mạch:

• Chóng mặt không liên tục, cảm giác bất thường, chẳng hạn như tê, kim châm, ngứa ran hoặc tăng độ nhạy cảm, tim đập nhanh và nhịp tim nhanh có thể xảy ra như các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh.

Thay đổi tâm lý:

• Sức khỏe tinh thần có thể bị ảnh hưởng tiêu cực bởi thời kỳ mãn kinh như lo lắng, trầm cảm, tức giận, căng thẳng hoặc cảm giác căng thẳng. 
• Các triệu chứng tâm lý và cảm xúc như mệt mỏi, khó chịu, mất ngủ và căng thẳng có thể liên quan đến cả việc thay đổi estrogen thời kỳ mãn kinh, căng thẳng do lão hóa và vai trò thay đổi của người phụ nữ. Thay đổi nội tiết tố và rối loạn giấc ngủ có thể góp phần gây ra những vấn đề này.

Gặp các vấn đề về giấc ngủ:

Các vấn đề về giấc ngủ có thể phát sinh trong thời kỳ mãn kinh và chúng có thể xuất phát từ:

• Sự lo lắng;
• Đổ mồ hôi đêm;
• Tăng nhu cầu đi tiểu.

Tăng nguy cơ mắc một số bệnh:

• Sau thời kỳ mãn kinh, nguy cơ mắc một số vấn đề sức khỏe dường như tăng lên như loãng xương, các bệnh về tim mạch, ung thư vú. Thời kỳ mãn kinh không gây ra những tình trạng này, nhưng những thay đổi nội tiết khi mãn kinh có thể đóng một số vai trò.

5. Điều trị rối loạn nội tiết tố thời kỳ mãn kinh như thế nào?

Một số phụ nữ trải qua giai đoạn tiền mãn kinh với các triệu chứng rất nhẹ nhàng có thể do sự thay đổi estrogen thời kỳ mãn kinh ít. Nhưng một số thì nghiêm trọng hơn, sự thay đổi estrogen thời kỳ mãn kinh nhiều hơn, họ không thể chịu đựng được hàng loạt các triệu chứng của rối loạn tiền mãn kinh. Tùy từng trường hợp mà bác sĩ có chỉ định điều trị bằng thuốc, liệu pháp bổ sung nội tiết tố.... nhưng hầu như đa phần phụ nữ có thể khắc phục những rắc rối của giai đoạn này bằng những biện pháp đơn giản.

5.1. Về chế độ ăn uống

Nên chú ý tăng cường chất đạm, chất xơ, axit béo omega -3 và canxi trong thực đơn mỗi ngày:

Chất đạm: 

Khối lượng cơ bắt đầu sụt giảm ở tuổi tiền mãn kinh. Bởi vậy, cần tăng lượng protein trong khẩu phần ăn vì protein hỗ trợ duy trì khối lượng cơ. Ngoài ra, protein còn giúp điều chỉnh cảm giác thèm ăn, lượng đường trong máu, cũng như cân bằng lượng hormone trong cơ thể.

Chất xơ:

Chất xơ đặc biệt hữu ích đối với chị em phụ nữ vào tiền mãn kinh - những người dễ bị tăng cân ở giai đoạn này. Vì trong các loại rau, củ, các loại hạt đậu,... chứa nhiều chất xơ giúp bạn cảm thấy no lâu hơn giúp hạn chế cảm giác thèm ăn và duy trì cân nặng. 

Canxi:

Khi nguy cơ loãng xương tăng lên, bạn cần tăng lượng canxi lên nhiều hơn. Để hấp thụ canxi tối đa thì vitamin D cũng rất quan trọng. 

Bên cạnh những thực phẩm nên ăn, cần hạn chế hoặc kiêng tuyệt một số thực phẩm khi bước vào thời kỳ tiền mãn kinh. Đó là:

• Thực phẩm chứa carbohydrate tinh chế cao: bánh mì trắng, mì, bánh ngọt, kem, kẹo,…
• Thực phẩm giàu chất béo bão hòa: mỡ động vật, các chế phẩm từ sữa, phomai,...
• Thức uống chứa caffein

5.2. Về chế độ sinh hoạt

Lối sống sinh hoạt khoa học sẽ giúp bạn đẩy lùi các triệu chứng tiền mãn kinh. Đó là:

• Hạn chế uống rượu bia;
• Ngừng hút thuốc lá;
• Tập thể dục hàng ngày;
• Đảm bảo tạo được giấc ngủ ngon và ngủ đủ 7 – 8 tiếng/ngày;
• Duy trì cân nặng ổn định.

5.3. Sử dụng thuốc

Trong trường hợp các triệu chứng rối loạn tiền mãn kinh trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống, bác sĩ sẽ dùng đến một số loại hormon thay thế (bổ sung Estrogen và Progesterone); điều trị nội tiết (bao gồm điều trị estrogen toàn thân hoặc khu trú, liệu pháp nội tiết estrogen và progesterone kết hợp, điều trị estrogen có kèm hay không kèm với progesterone…).

Tuy nhiên, việc điều trị bằng thuốc cũng đi kèm với tác dụng phụ. Vì vậy chị em không nên tự uống mà cần đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách và hiệu quả. 

Bên cạnh các liệu pháp khắc phục và phòng ngừa thì đối với phụ nữ tiền mãn kinh, giảm tốc độ quá trình lão hóa, kéo dài tuổi thọ của tế bào và duy trì mức năng lượng tế bào đóng vai trò vô cùng quan trọng. Vì vậy, bổ sung các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe có chứa thành phần Nicotinamide Mononucleotide là một yếu tố quan trọng góp phần trong việc đẩy lùi nguy cơ thay đổi nội tiết tố thời kỳ tiền mãn kinh. Nicotinamide Mononucleotide có vai trò quan trọng trong quá trình lưu thông máu, trao đổi chất, giúp cơ thể tránh khỏi bệnh tật hoặc ảnh hưởng của sự lão hóa. Nhờ đó chống lão hóa sớm và đảo ngược tuổi già, ngăn ngừa tình trạng thay đổi nội tiết tố tiền mãn kinh 1 cách hiệu quả.