Mãn kinh là một giai đoạn tự nhiên trong cuộc đời mỗi chị em phụ nữ khi cơ thể ngừng sản xuất hormone estrogen và progesterone, dẫn đến kết thúc thời kỳ sinh sản và chu kỳ kinh nguyệt. Thông thường, mãn kinh xảy ra khi phụ nữ tròn tuổi 50, nhưng cũng có thể xảy ra sớm hơn hoặc muộn hơn và thời gian kéo dài từ vài tháng đến vài năm.
Trước khi chính thức vào giai đoạn mãn kinh, phụ nữ sẽ trải qua thời kỳ tiền mãn kinh. Trong giai đoạn này, sản xuất hormone estrogen và progesterone giảm dần, dẫn đến sự thay đổi chu kỳ kinh nguyệt và các triệu chứng khác như: đau đầu, mất ngủ, rối loạn tâm trạng, giảm ham muốn tình dục và khô âm đạo.
Mãn kinh cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ. Thiếu hormone estrogen có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe như loãng xương, tăng nguy cơ bệnh tim mạch, và nhiều triệu chứng khác.
Trong thời kỳ mãn kinh, có nhiều hormone tham gia vào quá trình này. Tuy nhiên, các hormon chính gồm estrogen, progesterone và testosterone. Estrogen và progesterone là hai hormone nữ quan trọng có tác dụng trong chu kỳ kinh nguyệt và quá trình mang thai. Khi phụ nữ vào giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, sản xuất estrogen và progesterone giảm dần có thể dẫn đến các triệu chứng như đau đầu, rối loạn giấc ngủ và khô âm đạo.
Testosterone, một hormone nam, cũng có vai trò quan trọng trong sức khỏe của phụ nữ, bao gồm giảm sự hứng thú và chức năng tình dục. Ngoài ra, các hormone điều khiển như FSH và LH cũng tham gia vào quá trình mãn kinh. Tuy nhiên, mức độ giảm của các hormone này có thể khác nhau ở mỗi phụ nữ và có thể dẫn đến các triệu chứng khác nhau.
Chúng ta sẽ xem xét vai trò của ba hormone chính là estrogen, progesterone và testosterone trong thời kỳ mãn kinh.
Estrogen là một trong hai hormone giới tính chính của phụ nữ, cùng với progesterone. Estrogen chủ yếu được sản xuất tại buồng trứng, nhưng cũng có một lượng nhỏ được sản xuất tại tuyến thượng thận.
Có 3 loại chính của estrogen trong cơ thể:
Oestradiol là loại estrogen phổ biến nhất ở phụ nữ độ tuổi sinh sản, oestriol là estrogen chính trong thai kỳ và oestrone là estrogen duy nhất cơ thể sản xuất sau mãn kinh.
Estrogen là một hormone quan trọng trong cơ thể phụ nữ, có nhiều vai trò khác nhau. Estrogen giúp kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt bằng cách tác động lên niêm mạc tử cung và âm đạo để chuẩn bị cho quá trình thụ thai. Ngoài ra, estrogen cũng tác động đến khả năng sinh sản của phụ nữ bằng cách ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng trứng.
Mức độ estrogen trong cơ thể phụ nữ thay đổi theo chu kỳ, cao nhất trong giai đoạn trước và sau khi rụng trứng và thấp nhất trong thời kỳ kinh nguyệt. Sự sản xuất của hormone oestradiol, một loại estrogen, cho phép phát triển và giải phóng trứng, một quá trình cần thiết cho quá trình sinh sản.
Ngoài ra, estrogen cũng đóng vai trò quan trọng trong chức năng não bộ, bao gồm tác động đến tâm trạng và hình thành ký ức. Hormone này cũng giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch và xương bằng cách giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tim và xương. Thêm vào đó, estrogen còn giúp kiểm soát mức độ cholesterol trong cơ thể, giải thích tại sao phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh thường có mức độ cholesterol cao hơn.
Khi phụ nữ lớn tuổi, phản ứng buồng trứng giảm dần theo thời gian gây ra sự thay đổi nội tiết tố tiền mãn kinh cho đến khi phụ nữ đến thời kỳ mãn kinh - đây là khi phụ nữ không có kinh nguyệt trong 12 tháng. Mức độ estrogen bình thường ở phụ nữ tiền mãn kinh là 45-854 pmol/L. Mức độ giảm xuống dưới 100 pmol / L trong thời kỳ mãn kinh và sau đó.
Trong chu kỳ bình thường, mức độ estrogen và progesterone cân bằng với nhau. Tuy nhiên, khi phụ nữ tiến đến độ tuổi từ trung niên đến đầu 40, mức độ progesterone bắt đầu giảm và buồng trứng bắt đầu sản xuất ít estrogen. Kết quả, phụ nữ có thể thấy sự thay đổi về kinh nguyệt. Chu kỳ kinh có thể xảy ra thường xuyên hơn hoặc ít hơn, kéo dài hoặc ngắn hơn, nặng hơn hoặc nhẹ hơn.
Progesterone là một hormone steroid được sản xuất bởi cơ thể trong quá trình rụng trứng. Vai trò chính của nó là chuẩn bị cơ thể của phụ nữ cho việc mang thai bằng cách làm cho niêm mạc tử cung trở nên dày hơn, giúp cho trứng dễ dàng dính chặt vào tử cung trong quá trình thụ thai. Ngoài ra, progesterone còn ngăn chặn tổn thương cho tử cung trong quá trình thai nghén và duy trì thai kỳ.
Sau khi rụng trứng, một khối tế bào nhỏ gọi là hoàng thể hình thành tại vị trí mà buồng trứng đã thải trứng. Hoàng thể bắt đầu sản xuất progesterone để chuẩn bị cho quá trình thai nghén. Trong điều kiện bình thường, mức độ progesterone đạt đỉnh vào ngày thứ 21 của chu kỳ kinh nguyệt.
Nếu trứng không được thụ tinh, cơ thể vàng sẽ phân hủy, mức độ progesterone giảm và phụ nữ sẽ có kinh nguyệt. Khi đó, niêm mạc tử cung bị bong ra và được loại bỏ khỏi cơ thể. Nếu trứng được thụ tinh, hoàng thể sẽ tiếp tục sản xuất progesterone để duy trì thai kỳ. Vài tuần sau khi mang thai, dấu thai sẽ thay thế cơ thể vàng và trở thành nguồn sản xuất chính của progesterone.
Trong chu kỳ kinh nguyệt bình thường, progesterone hoạt động ngược lại với estrogen để duy trì cân bằng giữa hai hormone. Estrogen gia tăng trong giai đoạn đầu của chu kỳ kinh nguyệt để thúc đẩy sự phát triển của trứng, trong khi giai đoạn tiếp theo, progesterone tiếp quản việc chuẩn bị cơ thể cho thai kỳ hoặc cho đến khi kinh nguyệt xuất hiện.
Tuy nhiên, trong thời kỳ thay đổi nội tiết tố tiền mãn kinh khi buồng trứng trở nên ít nhạy cảm hơn, mức độ estrogen và progesterone dao động và chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ trở nên ít dự đoán hơn, mức độ progesterone thấp có thể gây ra kinh nguyệt nặng hơn. Ngoài các thay đổi về chu kỳ kinh nguyệt, mức độ progesterone giảm cũng có thể gây ra các triệu chứng khác như khô âm đạo. Progesterone giúp làm dày đặc dịch âm đạo nhưng mức độ giảm trong thời kỳ mãn kinh có thể dẫn đến khô âm đạo.
Testosterone là hormone quan trọng trong cả nam và nữ giới, tuy nhiên, testosterone thường ảnh hưởng đối với nam giới hơn là nữ giới. Testosterone ở phụ nữ được sản xuất ở buồng trứng và tuyến thượng thận. Nửa số testosterone được sản xuất bởi buồng trứng và nửa còn lại được sản xuất bởi tuyến thượng thận.
Testosterone đóng một vai trò quan trọng trong cơ thể phụ nữ, bao gồm đóng góp cho ham muốn tình dục, kích thích tình dục và cực khoái ở phụ nữ, cũng như duy trì chức năng trao đổi chất bình thường, sức mạnh cơ bắp và xương, tâm trạng và chức năng nhận thức. Ngoài ra, testosterone cũng giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và giảm mỡ cơ thể.
Phụ nữ trẻ khỏe sản xuất khoảng 100-400 mcg testosterone mỗi ngày, gấp 3 đến 4 lần lượng estrogen được sản xuất trong buồng trứng. Tuy nhiên, nếu nồng độ testosterone ở phụ nữ tăng quá cao, nó có thể gây ra những tác hại như rụng tóc, sâu giọt, và sự phát triển quá mức của cơ bắp.
Nồng độ testosterone trong thời kỳ mãn kinh giảm chậm hơn so với progesterone hoặc estrogen. Thực tế, mức độ testosterone giảm đi một nửa giữa độ tuổi 20 và 40. Sự giảm testosterone có thể góp phần vào giảm ham muốn tình dục, thay đổi chức năng nhận thức và tâm trạng, cũng như gia tăng nguy cơ mắc bệnh loãng xương. Ngoài ra, phụ nữ sau mãn kinh có thể gặp phải mụn và tăng trưởng lông trên khuôn mặt.
Thay đổi nội tiết tố nữ là một phần không thể tránh khỏi trong quá trình lão hóa. Tuy nhiên, có một số cách giảm nhẹ tác động của thay đổi nội tiết tố đó là:
Thay đổi nội tiết tố mãn kinh là một phần không thể tránh khỏi của quá trình lão hóa ở phụ nữ. Tuy nhiên, việc hiểu rõ về triệu chứng và tìm kiếm các giải pháp để giảm nhẹ tác động của thay đổi nội tiết tố là quan trọng để duy trì sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Ngoài việc tập luyện thường xuyên, ăn uống lành mạnh và giảm stress, các sản phẩm giúp ngăn ngừa quá trình lão hóa cũng là một giải pháp khác để hỗ trợ sức khỏe của phụ nữ trong giai đoạn thay đổi nội tiết tố mãn kinh.