Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Dược sĩ Bùi Thị Phương Thảo.
Lão hóa là quá trình tự nhiên của cơ thể, khi tuổi tác tăng lên thì các chức năng cơ thể sẽ bị ảnh hưởng và các cơ quan hoạt động kém hiệu quả. Quá trình lão hóa bị tác động đồng thời bởi các yếu tố nội sinh (gen di truyền, sự thay đổi hormon, nội tiết tố,...) và ngoại sinh (ánh nắng mặt trời, ô nhiễm môi trường, sử dụng các chất hóa học,...). Lão hóa là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh liên quan đến tuổi tác như bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường, đột quỵ và các bệnh khác. Vì vậy, việc tìm hiểu về lão hóa và nghiên cứu cách giảm thiểu tác động quá trình này rất quan trọng để giúp con người sống khỏe mạnh và lâu hơn.
Trong những năm gần đây khi nghiên cứu về quá trình lão hóa, các nhà khoa học cũng đã từng đặt ra câu hỏi lão hóa có liên quan đến gen không và đã phát hiện ra khi tác động vào một số loại gen có ảnh hưởng tới quá trình chống lão hóa. Việc giải mã tuổi thọ và ứng dụng các gen để nghiên cứu về quá trình lão hóa gen để đưa ra các phương pháp chống lão hóa cải tiến hơn trong lĩnh vực y tế và sức khỏe con người.
Gen là đơn vị cơ bản của di truyền, chứa thông tin để điều chỉnh các quá trình trong cơ thể, bao gồm cả quá trình lão hóa. Vậy lão hóa có liên quan đến gen không? Các nghiên cứu cho thấy rằng gen có thể ảnh hưởng đến quá trình lão hóa và tuổi thọ của con người. Đây được coi là yếu tố nội sinh ảnh hưởng đến lão hóa.
Một số gen được phát hiện gây ra tình trạng lão hóa gen. Các loại gen như APOE, gen FOXO3A, gen SIRT1, gen MTOR và gen TP53 có vai trò quan trọng trong điều chỉnh các quá trình sinh học trong cơ thể, bao gồm: sự phục hồi tế bào, sự chống oxy hóa và sự điều chỉnh sự sống của tế bào.
Ngoài ra, các yếu tố môi trường và lối sống cũng có thể tác động đến gen, và lão hóa do gen ảnh hưởng. Ví dụ, ánh nắng mặt trời, thuốc lá, rượu, chất độc hóa học và các tác nhân khác có thể gây ra sự thay đổi gen, dẫn đến quá trình lão hóa nhanh hơn.
Một số nghiên cứu mới nhất đã tập trung vào việc phân tích các gen và cơ chế gen liên quan đến quá trình lão hóa và đã tìm ra một số gen có tác động đến quá trình này như:
Quá trình lão hóa là quá trình tự nhiên của cơ thể, đây là sự giảm dần của khả năng chống lại stress và các tác nhân gây hại từ môi trường, cũng như giảm dần khả năng phục hồi của cơ thể. Gen có vai trò quan trọng trong quá trình lão hóa, lão hóa do gen bởi vì chúng điều chỉnh các quá trình sinh học trong cơ thể, bao gồm sự chuyển đổi năng lượng, sự chống oxy hóa, sự điều chỉnh của hệ miễn dịch và sự phục hồi của tế bào.
Các biến thể của gen có thể ảnh hưởng đến khả năng của cơ thể chống lại stress và các tác nhân gây hại.
Ví dụ, gen SIRT1 được biết đến là có vai trò quan trọng trong quá trình lão hóa, và các biến thể của gen này có thể giúp kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ mắc bệnh liên quan đến tuổi tác.
Tương tự, các biến thể khác của các gen khác nhau cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực hoặc tích cực đến quá trình lão hóa của cơ thể.
Ví dụ, biến thể APOE4 của gen APOE được cho là có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và tăng tốc quá trình lão hóa của não. Trong khi đó, biến thể APOE2 của gen APOE có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và làm chậm lão hóa.
Tuy nhiên, việc tìm ra mối liên hệ chính xác giữa gen và quá trình lão hóa vẫn còn nhiều khó khăn và cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn cơ chế hoạt động của các gen này trong quá trình lão hóa. Đồng thời, việc nghiên cứu các gen khác cũng là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về quá trình lão hóa và tìm ra các phương pháp ngăn ngừa và điều trị bệnh liên quan đến tuổi tác.
Một nhóm các nhà nghiên cứu đã biến đổi gen CISD2 trên con chuột, sử dụng phương pháp loại bỏ gen - một phương pháp nghiên cứu cho phép các nhà khoa học vô hiệu hóa các gen cụ thể.
Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng gen CISD2 tồn tại trên một vùng nhiễm sắc thể của con người có liên quan đến sự khác biệt di truyền trong tuổi thọ. Các nhà khoa học suy đoán rằng CISD2 đóng vai trò giữ cho cơ thể hoạt động bình thường, điều này rất quan trọng để duy trì sự phát triển và phân chia của tế bào.
Mặc dù biểu hiện của CISD2 tự giảm khi chuột già đi, nhưng các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng cả chuột đực và chuột cái không có CISD2 đều có dấu hiệu lão hóa sớm hơn, dấu hiệu là tế bào suy giảm và thoái hóa tế bào thần kinh và tế bào cơ.
Nhiều nghiên cứu gần đây xác nhận rằng những con chuột không có gen CISD2 có tuổi thọ ngắn hơn và CISD2 có ảnh hưởng đến các con đường di truyền liên quan đến tuổi thọ và các dấu hiệu lão hóa sinh lý khác. Duy trì hoạt động của gen CISD2 có thể kéo dài tuổi thọ của con người hoặc làm chậm các dấu hiệu lão hóa.
Họ gen Sirtuin, bao gồm bảy gen mã hóa các protein, đã được tìm thấy trong quá trình tiến hóa của nhiều dạng sống.
Sự biểu hiện của những gen này đã được chứng minh là có ảnh hưởng đến các vấn đề sức khỏe liên quan đến lão hóa như ung thư và quá trình trao đổi chất.
Ví dụ:
SIRT6 đã được nghiên cứu về tác động tiềm ẩn của nó đối với việc kéo dài tuổi thọ của động vật. Những con chuột thiếu SIRT6 già đi với tốc độ nhanh hơn, với các dấu hiệu thoái hóa cho thấy SIRT6 có thể rất quan trọng đối với quá trình sửa chữa DNA. Một biểu hiện lớn hơn của SIRT6 làm tăng tuổi thọ của chuột đực, nhưng không có tác dụng như vậy ở chuột cái. Các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu sức mạnh của mối liên hệ rõ ràng giữa SIRT6 và lão hóa và tại sao biểu hiện SIRT6 dường như ảnh hưởng khác nhau đến chuột đực và chuột cái. Khi hiểu rõ hơn, họ gen Sirtuin có thể trở nên hữu ích trong việc xây dựng các phương pháp làm chậm và phòng ngừa quá trình lão hóa. Các nghiên cứu trên động vật cũng cho thấy rằng việc kích hoạt hoặc tăng cường hoạt động của protein SIRT1 có thể giúp kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ mắc bệnh liên quan đến tuổi tác. Ngoài ra, gen SIRT1 cũng được biết đến là có liên quan đến quá trình chuyển đổi năng lượng và sự phục hồi tế bào, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tuổi tác như bệnh tiểu đường, ung thư, bệnh tim mạch và bệnh động mạch vành.
Gen Klotho được đặt tên theo nữ thần Klotho trong thần thoại Hy Lạp, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1997 và được biết đến với vai trò quan trọng trong quá trình lão hóa.
Ở tuổi 40, mức độ Klotho của cơ thể con người giảm đi một cách tự nhiên. Klotho cũng điều chỉnh một loại protein gọi là Wnt5a đã được chứng minh là thúc đẩy sự lây lan của các tế bào ung thư và khả năng kháng thuốc. Những bệnh nhân ung thư lớn tuổi có thể đã có nhiều khả năng phát triển khả năng kháng lại các liệu pháp nhắm mục tiêu và gen này có thể là gốc rễ của vấn đề.
Gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng một loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường chứa chất dẫn có tác dụng điều hướng tăng phản ứng của Klotho, đồng thời làm giảm mức protein trong cơ thể được gọi là Wnt5a, có liên quan đến khả năng kháng trị liệu ung thư.
Gen Klotho được biết đến với khả năng ảnh hưởng đến nhiều quá trình sinh học trong cơ thể, bao gồm sự chuyển đổi năng lượng, sự chống oxy hóa, sự điều chỉnh của hệ miễn dịch và sự phục hồi của tế bào. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy rằng việc kích hoạt hoặc tăng cường hoạt động của protein Klotho có thể giúp kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ mắc bệnh liên quan đến lão hóa, đặc biệt là ung thư.
Lão hóa sớm (hay còn gọi là lão hóa nhanh) là tình trạng mà các dấu hiệu lão hóa xuất hiện sớm hơn so với tuổi thật của một người. Điều này có thể bao gồm các vấn đề về sức khỏe, tình trạng bệnh lý và giảm chức năng của các cơ quan và hệ thống trong cơ thể.
Nguyên nhân gây ra lão hóa sớm là rất đa dạng và phức tạp, có thể bao gồm yếu tố di truyền, môi trường, lối sống và tác động của các tác nhân gây hại. Một số nguyên nhân cụ thể gồm:
Cơ thể lão hóa sớm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó di truyền có thể đóng vai trò quan trọng. Các biến thể gen ảnh hưởng đến quá trình chống oxy hóa và chống lại stress trong cơ thể có thể được kế thừa từ cha mẹ và có thể dẫn đến quá trình lão hóa sớm. Dưới đây là một số ví dụ về cách di truyền có thể góp phần vào quá trình lão hóa sớm:
Việc điều chỉnh gen để ngăn ngừa hoặc chữa trị quá trình lão hóa sớm là một lĩnh vực nghiên cứu đang được quan tâm và phát triển. Tuy nhiên, việc điều chỉnh gen là một quá trình phức tạp và cần được nghiên cứu lâu dài để tránh các tác động phụ không mong muốn. Hiện nay, các phương pháp điều chỉnh gen chủ yếu là thông qua các phương pháp thay đổi gen bằng kỹ thuật CRISPR-Cas9 hoặc thông qua việc sử dụng các thuốc điều chỉnh gen.
Tuy nhiên, việc điều chỉnh gen là một quá trình phức tạp và đòi hỏi nhiều nghiên cứu để đánh giá tính an toàn và hiệu quả của các phương pháp này. Đồng thời, việc áp dụng các phương pháp điều chỉnh gen vào thực tế cần phải tuân thủ các quy định và quy trình đạo đức nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn và đúng đắn nên chưa được áp dụng rộng rãi trong y tế.
Gen và các yếu tố di truyền có tác động tới quá trình lão hóa. Hiện nay các nhà khoa học đang nghiên cứu phương pháp điều chỉnh gen để làm chậm lão hóa. Tuy nhiên, chúng ta có thể tác động tích cực đến yếu tố ngoại sinh như : thay đổi môi trường, xây dựng thói quen ăn uống, sinh hoạt lành mạnh từ đó tác động tích cực đến gen. Đồng thời, hoạt động của gen hiệu quả sẽ làm chậm quá trình lão hóa.
Bên cạnh việc bổ sung nước kết hợp với chế độ ăn dinh dưỡng, để làm chậm quá trình lão hóa cơ thể, trẻ hóa và phục hồi làn da, tùy theo thể trạng sức khỏe có thể sử dụng thực phẩm bổ trợ có chứa thành phần Nicotinamide Mononucleotide (NMN).
Hơn thế, NMN có tác dụng chống lão hóa ở cấp độ tế bào, làm giảm sự lão hóa của cơ, xương, gan, thị giác, cải thiện độ nhạy cảm insulin, chức năng miễn dịch và mức độ hoạt động thể chất.
.jpeg)
