Lão hóa sinh học ở người là gì?
Quá trình lão hóa sinh học là quá trình lão hóa xảy ra khi bạn dần dần tích lũy tổn thương cho các tế bào và mô khác nhau trong cơ thể. Còn được gọi là tuổi sinh học hoặc tuổi chức năng. Tuổi sinh học khác với tuổi thời gian vì nó tính đến một số yếu tố khác ngoài yếu tố ngày tháng mà bạn sinh ra.
Chức năng của các tế bào, mô và cơ thể của chúng ta hay tuổi sinh học không hoàn toàn gắn liền với đồng hồ thời gian và tốc độ đối với mọi người là không giống nhau. Mặc dù tuổi theo thời gian của chúng ta có thể phần nào liên quan đến sự khởi phát của các bệnh mãn tính, nhưng tuổi sinh học dường như là một yếu tố dự đoán tốt hơn nhiều đối với các tình trạng sức khỏe, tuổi thọ và tỷ lệ tử vong cụ thể.
Lão hóa sinh học có nhiều mặt, phát sinh từ sự kết hợp phức tạp của các đặc điểm di truyền và bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như thành phần hệ vi sinh vật, môi trường, lối sống, căng thẳng, chế độ ăn uống và tập thể dục.
Một số nghiên cứu đã xác định các gen có khả năng kéo dài tuổi thọ, chứng minh được ảnh hưởng của di truyền đối với lão hóa.
Ví dụ, con cái của cha mẹ sống lâu và ngay cả những người có anh chị em sống lâu có xu hướng sống lâu hơn. Các nhà nghiên cứu cũng xác định được nhiều gen ảnh hưởng đến tuổi thọ và đóng vai trò trong khả năng phục hồi và bảo vệ cơ thể khỏi căng thẳng. Chúng bao gồm các gen sửa chữa DNA, bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do và điều chỉnh mức độ chất béo.
Tuy nhiên, gen không phải là yếu tố duy nhất ảnh hưởng đến mức độ lão hóa của cơ thể. Trên thực tế, gen có lẽ chỉ chiếm 20% đến 30% tuổi sinh học. Điều này cho thấy rằng các thông số khác có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến quá trình lão hóa sinh học.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, các yếu tố môi trường và lối sống ảnh hưởng lớn đến tuổi sinh học, bao gồm các mối quan hệ xã hội, thói quen ngủ, tiêu thụ nước, tập thể dục và chế độ ăn uống.
Kết nối xã hội là điều cần thiết cho hạnh phúc trong suốt cuộc đời. Nhưng các mối quan hệ xã hội có thể khó duy trì theo thời gian do mất gia đình và bạn bè, trầm cảm, bệnh mãn tính hoặc các yếu tố khác. Một số nghiên cứu đã báo cáo mối liên hệ chặt chẽ giữa sự cô lập xã hội và sự gia tăng căng thẳng, bệnh tật và tử vong.
Tương tự như vậy, chế độ ăn uống và tập thể dục là những yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến tuổi sinh học. Chế độ ăn giàu thực vật và các hoạt động kéo dài suốt cả ngày là những bí quyết nổi tiếng về sức khỏe và tuổi thọ. Mặc dù các nghiên cứu mới hơn về tác động của các biện pháp can thiệp chế độ ăn uống như nhịn ăn gián đoạn và hạn chế thời gian ăn đối với tuổi thọ chưa được kiểm tra nghiêm ngặt, nhưng chúng cho thấy nhiều lợi ích về sức khỏe, bao gồm điều chỉnh lượng đường và insulin tốt hơn.
Mặc dù di truyền khó kiểm soát, nhưng chế độ ăn uống và tập thể dục có thể được điều chỉnh để trì hoãn quá trình lão hóa sinh học.
Những thay đổi trong vật liệu di truyền của bạn là chìa khóa của máy đo tuổi sinh học của bạn. Vậy đo lường mức độ lão hóa ở người như thế nào?
Trong mỗi tế bào, ở cuối các sợi DNA có các mũ bảo vệ được gọi là telomere. Những cấu trúc này bảo vệ DNA mã hóa khỏi bị dính khi các tế bào tái tạo.
Telomere là một dấu ấn sinh học lão hóa vì nhiều lý do, bao gồm:
Trong nghiên cứu sâu rộng nhất hiện có về chiều dài telomere ở người cho đến nay, khi con người đạt 75 tuổi, tuổi tác có mối liên hệ tích cực với chiều dài telomere. Nói cách khác, những người có telomere dài hơn ở tuổi 75 sống lâu hơn những người có telomere ngắn.
Di truyền biểu sinh là nghiên cứu về cách hoạt động của gen được quy định. Thay đổi biểu sinh liên quan đến sửa đổi protein và DNA làm thay đổi hoạt động của gen mà không sửa đổi trình tự DNA. Các tế bào của chúng ta có thể tạo ra nhiều loại tế bào khác nhau cư trú trong cơ thể con người, tất cả đều từ cùng một bộ DNA và phản ứng với những thay đổi của môi trường thông qua biểu sinh.
Loại sửa đổi biểu sinh phổ biến nhất được gọi là quá trình methyl hóa DNA. Sự thay đổi biểu sinh này bị ảnh hưởng bởi di truyền và môi trường. Một nghiên cứu đã tìm cách khám phá xem liệu quá trình methyl hóa DNA có phải là một cách dự đoán tuổi chính xác hay không. Các nhà nghiên cứu đã thu thập 8000 mẫu của 51 mô và tế bào khác nhau. Nhìn vào tốc độ methyl hóa, hầu hết các mẫu mô và tế bào được nghiên cứu đều có cùng độ tuổi sinh học và thời gian, nhưng một số thì không. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng một số bộ phận của cơ thể lão hóa nhanh hơn những bộ phận khác. Ví dụ, mô vú khỏe mạnh có thể già hơn phần còn lại của cơ thể bạn tới ba năm. Nếu mô vú khỏe mạnh nằm cạnh mô ung thư thì sẽ già hơn trung bình 12 tuổi.
Trong lịch sử, những ước tính đầu tiên về tuổi sinh học dựa trên các dấu hiệu dựa trên máu có thể được đo tại phòng khám và trên các xét nghiệm chức năng. Các dấu ấn sinh học liên quan đến thành phần của máu, từ số lượng của một số hợp chất, chẳng hạn như huyết sắc tố hoặc cholesterol, đến các dấu hiệu viêm và kháng glucose đối với các loại tế bào máu.
Một trong những biện pháp đặc trưng nhất của tuổi sinh học là chỉ số yếu. Chỉ số tổng hợp này dựa trên tỷ lệ thiếu hụt sức khỏe tích lũy của các cá nhân trong một tập hợp hạng mục sức khỏe được khảo sát trên toàn cơ thể. Các hạng mục sức khỏe bao gồm các dấu hiệu, triệu chứng, phép đo trong phòng thí nghiệm, khuyết tật và bệnh tật khác nhau.
Tất cả mọi người, đặc biệt là những người bị tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch hoặc viêm khớp đều có thể hưởng lợi từ việc tập thể dục thường xuyên. Đối với người trẻ tuổi, tập thể dục giúp cải thiện lượng máu mà tim có thể bơm theo mỗi nhịp đập và làm giảm nhịp tim khi nghỉ ngơi. Tập thể dục giúp người lớn tuổi có chức năng tim phổi tốt hơn, có thể tăng sức bền và giảm mệt mỏi.
Các loại bài tập để thử, bao gồm:
Các chất dinh dưỡng trong những loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp giúp giữ cho xương, cơ bắp và các cơ quan của bạn chắc khỏe trong thời gian dài. Ví dụ về những thực phẩm này bao gồm trái cây, rau, đậu, sữa ít béo và bánh mì nhiều chất xơ.
Ngoài ra, hãy giảm lượng thức ăn nhanh, bánh mì trắng và soda mà bạn tiêu thụ, vì những thứ này có thế gây ra sự tăng lượng đường trong máu không lành mạnh.
Bài viết trên đã trả lời được câu hỏi quá trình lão hóa sinh học là gì và cách đo lường mức độ lão hóa của cơ thể thông qua chiều dài telomere, đồng hồ biểu sinh và chỉ số yếu. Chúng ta có thể đảo ngược quá trình lão hóa sinh học bằng cách áp dụng chế độ ăn uống lành lạnh, tập luyện thể dục thể thao, ngủ đủ giấc và bổ sung thực phẩm chức năng có chứa hoạt chất Nicotinamide Mononucleotide (NMN) để kéo dài tuổi thọ của tế bào và duy trì mức năng lượng tế bào trẻ trung.
