Insulin và Glucagon là 2 hormone quan trọng với vai trò đối nghịch nhau để điều hòa glucose trong máu ổn định. Các hormone này hoạt động theo nhiều cách để giữ cân bằng đường huyết trong phạm vi hẹp và thay đổi theo nhu cầu của cơ thể. Sau khi ăn, tuyến tụy sẽ giải phóng Insulin để nồng độ glucose trong máu giảm xuống, trong khi giữa các bữa ăn tuyến tụy lại tiếp tục giải phóng Glucagon để giữ chỉ số đường huyết luôn ổn định. Khi bị đái tháo đường hoặc tiền đái tháo đường, cơ thể không thể sử dụng hoặc sử dụng Insulin không đúng cách do tuyến tụy sản xuất không đủ hoặc hoàn toàn không sản xuất ra Insulin, kéo theo quá trình bài tiết Glucagon cũng bất thường. Hệ quả cuối cùng là cơ chế điều hòa glucose trong máu mất cân bằng, dẫn đến đường huyết tăng cao theo nhiều mức độ, thậm chí tăng rất cao và ảnh hưởng đến tính mạng.
Insulin là hormone quan trọng được sản xuất bởi các tế bào đảo của tuyến tụy. Cơ chế hoạt động của Insulin là chuyển glucose từ máu vào tế bào để tạo ra năng lượng sử dụng hoặc dự trữ. Trong quá trình tiêu hóa, thức ăn giàu carbohydrate sẽ được tiêu hóa và phân hủy thành glucose, dẫn đến gia tăng đường huyết. Tình trạng tăng đường huyết sẽ phát tín hiệu đến tuyến tụy để sản xuất và bài tiết Insulin nhằm kiểm soát ổn định nồng độ đường trong máu ở giới hạn bình thường.
Khi cơ thể sản xuất Insulin, Glucagon sẽ bị ức chế. Insulin kích thích các tế bào khắp cơ thể hấp thụ glucose từ máu, sau đó tế bào sẽ sử dụng glucose để tạo năng lượng. Lượng glucose dư thừa sẽ được Insulin dự trữ trong các tế bào gan, cơ dưới dạng glycogen, và được sử dụng giữa các bữa ăn khi cần thiết. Khi glucose được chuyển đổi thành năng lượng hoặc lưu trữ trong gan hay cơ, nồng độ glucose trong máu sẽ giảm đi.
Tương tự như Insulin, Glucagon cũng là hormone được sản xuất bởi tuyến tụy. Về mặt cơ chế tác dụng, Insulin và Glucagon đối nghịch nhau như nước với lửa, âm với dương.
Khoảng 4 đến 6 giờ sau bữa ăn, lượng đường trong máu sẽ giảm dần và tình trạng này sẽ kích hoạt tuyến tụy sản xuất và bài tiết glucagon vào máu. Theo bác sĩ, khi tuyến tụy tiết Glucagon thì quá trình sản xuất Insulin sẽ bị ức chế.
Glucagon gửi tín hiệu cho gan và tế bào cơ phân giải glycogen thành glucose để giải phóng trở lại vào máu, qua đó có vai trò duy trì nồng độ đường trong máu không tụt xuống quá thấp.
Với cơ chế điều hòa glucose trong máu nêu trên, chỉ số đường huyết sẽ được duy trì ổn định trong giới hạn bình thường. Mặc dù việc định lượng glucose trong máu có thể thay đổi liên tục, thấp nhất vào sáng sớm khi chưa ăn, tăng lên sau bữa ăn và giảm dần sau khoảng 1 giờ nhưng theo các chuyên gia y tế thì nó luôn được duy trì dưới 99 mg/dL. Đối với bệnh nhân đái tháo đường có đường huyết tăng cao, xét nghiệm định lượng glucose trong máu nên được duy trì ở mức 70-130 mg/dL lúc đói và dưới 180 mg/dL sau khi ăn xong. Nếu tăng quá cao hoặc tụt quá thấp so với giới hạn khuyến cáo, người bệnh sẽ phải đối mặt với nhiều nguy cơ sức khỏe vô cùng nguy hiểm. Do đó, bác sĩ khuyến cáo cần thực hiện một số giải pháp phù hợp để vừa đảm bảo duy trì đường huyết an toàn vừa đủ năng lượng cung cấp cho các hoạt động của cơ thể.
Vấn đề duy trì đường huyết ở mức an toàn là vô cùng cần thiết, bất kể có mắc hay không mắc bệnh đái tháo đường. Đối với bệnh nhân đái tháo đường, giữ lượng đường trong máu ổn định sẽ hạn chế được các biến chứng nguy hiểm, trong khi với người không mắc thì việc này giúp hạn chế nguy cơ diễn tiến đến đái tháo đường hoặc hạ đường huyết.
Một số giải pháp duy trì glucose máu được khuyến cáo:
Hy vọng qua thông tin bài viết trên, bạn đã hiểu được về cơ chế điều hòa glucose trong máu để từ đó có giải pháp duy trì glucose máu ổn định giúp nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
